زندگی پس از پاندمی کرونا: ایجاد فضایی برای رشد
- در نااُمیدی این روزهای جهان، نظریهی «رشد پس از سانحه» “post-traumatic growth” گویای این حقیقت است که: پس از تروما، انسان میتواند حتی قویتر از پیش بشود.
- در هنر کینتسوگی “kintsugi” [هنر سنتی ژاپنی]، صنعتگران شکافهای سفال شکسته را با طلا یا نقره را پُر میکنند. این هنر، تکههای چندپاره را به چیزی زیباتر از آنچه در آغاز بودهاند، تبدیل میکند.
- «رشد پس از سانحه» مانند هنر “kintsugi”ست برای ذهن.
- در سال ۱۹۹۰، نظریهی «رشد پس از سانحه» توسط دو روانشناس آمریکایی، “Richard Tedeschi” و “Lawrence Calhoun” توسعه یافت. براساس این نظریه انسانها با پشتِ سر گذاشتن آسیبها و ناهنجاریها، به پختگی مثبت شخصی میرسند. این نظریه، در بهترین حالت، [تنها] ایدهای آرامش بخش است. اما از آنجا که ما در دوران پاندمی کرونا زندگی میکنیم، این نظریه جذابیت خاصی پیدا کرده است.
کرونا چه میکند؟
- «ریچارد تدسکی» استاد ممتاز بازنشستهی دانشگاه کارولینای شمالی و رئیس انستیتو “Boulder Crest”، در بلومونتِ ویرجینیاست.این انستیتو روی نظریهی “رشد پس از سانحه” تمرکز کرده است.
- «تدسکی» میگوید: «رشد کردن، پس از خروج از بحران، پدیدهی نادری نیست. براساس پژوهشهای انجامشده روی “رشد پس از سانحه”، این پدیده در فرهنگها و اقوام مختلف در سرتاسر جهان، وجود داشته و دارد.»
- همچنین: «ما از نوعی دگرگونی حرف میزنیم: به چالشکشاندن پایهی باورهای مردم؛ چالشی که آنها را نسبت به انسانی که پیش از این بودهاند، متمایز میکند ».
- ممکن است پاندمی کرونا هم قابلیت چنین رشدی را ایجاد کند. تدسکی میگوید: «ما همچنان در بطن پاندمی کرونا هستیم و هنوز نمی دانیم چه چیزهایی ممکن است پیش بیاید؛ اما مردم در زندگی با چالشهایی جدی، برخورد خواهند کرد. اگرچه ممکن است آثار این مواجههْ مخرب باشند، اما تغییرات مثبتی نیز به بار خواهند آورد.”
- “ممکن است این شرایط به هستهی باورهای بعضی افراد، شوک سنگینی وارد کند. البته تغییرات مثبت شخصیتی نیز در چنین شرایط دشواریست که امکان بروز و نِمُوْ دارند.”
«تابآوری» و «رشد پس از سانحه»
- “Erika Felix” استادیار روانشناسی در دانشگاه کالیفرنیاست. او که به بررسی و درمان بازماندگان ضربه میپردازد، در اینباره میگوید: “تحقیقات در مورد انواع ناکامیها نشاندهندهی آن است که مسیرهای مختلفی برای بهبودی وجود دارند.”
- برخی افراد برای رهایی از تروما به زمان بیشتری نیاز دارند و به زندگی عادی خود برگردند. «فلیکس» میگوید که تأثیرات منفی برآمده از یک آسیب، در ذهن برخی افراد، ریشه دوانده و کهنه میشوند.
- در مقابل، انسانهای بیشماری نیز هستند که بحرانهای روحی را خیلی زود پشت سر میگذارند. “بیشتر انسانها انعطافپذیرترند و به سطح پیشین عملکردشان بازمیگردند.”
تفاوت تحمل و تعالی
- با این همه، «تابآوری» و «رشد پس از سانحه» دو مقولهی متفاوتند. «تدسکی» با تشریح این دو، تفاوتشان را خاطر نشان میکند:
- “افرادی که به سرعت بحران را پشت سر میگذارند، لزوماً همانهایی نیستند که رشد مثبت را تجربه میکنند. بلکه افرادی «رشد پس از سانحه» را تجربه میکنند که بدون آنکه کشمکشهای شناختی و عاطفیشان را انکار کنند، در برابرشان بردباری میکنند. بحرانها، از چنین افردای انسانهایی آگاهتر به خویش و به زندگی میسازد.
- «تدسکی» و «کالهُن» با تهیهی پرسشنامهای که در نشریهی “Journal of Traumatic Stress” به چاپ رسیده، این پدیده را ارزیابی کردهاند:
- شاخص “PTGI”، «رشد پس از سانحه» را در پنج زمینه ارزیابی میکند:
- قدردانی از زندگی؛
- همبستگی با دیگران؛
- توانمندی شخصی؛
- شناخت فرصتهای جدید؛
- و بهسازی روحی و معنوی.
- تدسکی میگوید: “لازم نیست در تمامی این زمینهها شاهد تغییرات مثبت باشیم؛ بروز نشانههایی از پیشرفت در یک یا دو مورد از فهرست “PTGI” تأثیر عمیقی بر زندگی افراد خواهد گذاشت.”
دیدگاههای متفاوت
- برخی روانشناسان میگویند شواهد کافی برای تأیید پدیدهی «رشد پس از سانحه» به دست نیامده است.
- به عنوان مثال، “Patricia Frazier”، دکترای دانشگاه «مینهسوتا» و همکارانش، دانشجویان را قبل و بعد از ترما، بررسی کردند.
- آنها دریافتند که میزان رشد شرکتکنندگان در خودسنجیها (self-reported) با رشد واقعی اندازهگیری شده در “PTGI”، همخوانی ندارد. یعنی، در حالی که میزان رشد واقعی با «برخورد مثبت: positive coping» ارتباط دارد، میزان رشد اظهارشده فاقد این ارتباط بوده است. [توضیح اینکه: برخورد یا مقابلهی مثبت (positive coping)، شامل تغییر دیدگاه فرد یا تغییر موقعیت است؛ تا آن موقعیت را به عنوان یک فرصت در نظر بگیریم، نه یک مشکل. مقابلهی مثبت، مستلزم سطح خاصی از بلوغ و توانایی پذیرش عیبهای خویش است؛ آن هم بیآنکه فرد، خود را به خاطر آن عیبها سرزنش کند].
- ناهمخوانی میان نتایج رشد واقعی و رشد اظهارشده توسط شرکتکنندگان گویای آن است که شاید ساختار پیشنهادی تدسکی، به طور کامل بازتابدهندهی شیوهی دگرگونی افراد در اثر تروما نباشد. گرچه این مسئله، دلیلی برای ردّ نظریهی «رشد پس از سانحه» به شمار نمیآید.
درستی نظریه رشد پس از سانحه
- شواهد استواری وجود دارند که انسانها پس از خروج از ترما، بالغتر و رشدیافتهتر میشوند.
- تدسکی و همکارانش، در سال ۲۰۱۸ کتابی را به چاپ رساندند که در آن به بیش از ۷۰۰ مطالعه بالینی در ارتباط با «رشد پس از سانحه» بررسی کردهاند.
- (“Posttraumatic Growth: Theory, Research, and Applications,” Routledge, 2018). محتوای این پژوهش شامل تحقیقات خود تدسکی و همکاری او با سایر دانشمندان فعال در این حوزه است.
- او میگوید: “وقتی به نحوهی واکنش مردم به رویدادهای آسیبزا نگاه میکنید، متوجه میشوید «رشد پس از سانحه» امری رایج است.”
کاشت بذر تغییرات مثبت بعد از کرونا و زندگی تازه
- به باور تدسکی، «رشد پس از سانحه» چیزی نیست که روانشناسان بتوانند تجویز یا ایجادش کنند؛ اما میتوانند فرآیند ایجادش را تسهیل کنند.
- “ما «رشد پس از سانحه» را به عنوان گرایشی طبیعی میبینیم که میتوان مراقبش بود و برانگیختش؛ البته بدون اینکه فرد تحت فشار باشد یا از دست نیافتن به رشد مورد انتظار، احساس سرخوردگی و شکست کند.”
- به باور تدسکی، اکثر درمانهای شواهد-بنیادِ (evidence-based) تروما، برای کاستن استرس و اضطراب، رویکرد “manualized approach” دارند.
- [توضیح اینکه، درمانهای دستی یا (Manualized treatments)، بر پایهی این موارد بنا نهاده شدهاند:
مبانی نظری درمان.
تعداد و ترتیب جلسات درمانی.
محتوا و اهداف هر جلسه.
و روشهای مورد نیاز برای دستیابی به هدف مشخصِ هر جلسه.]
- اما تدسکی از رویکردی نوین، برای «رشد از سانحه» استفاده میکند. رویکردی یکپارچه که شامل عناصر درمانِ شناختی-رفتاری، همچنین سایر جنبههاییست که بر رشد شخصی تأکید میکند.
- این رویکرد دربردارندهی عنصر روایت (Narration) و همینطور دیدگاههای هستیگرایانه (Existential) هم هست؛ زیرا آسیب روانی، گاهی انسان را با پرسشهایی هستیگرایانه دربارهی زندگی مواجه میکند.
- به باور تدسکی، اینکه روانشناس، نقش یک «همدم آگاه» را برای مراجعش ایفا کند، کمک شایانی به مراجع برای یافتن مسیرهای «رشد پس از سانحه» خواهد کرد:
کسی که در خلال تروما، با بیمارش احساس همدردی کند؛
به داستان آنها گوش دهد؛
و در مورد آنچه در زندگی آنها اتفاق افتاده است، آگاهی پیدا کند.
- در این فرآیند، افراد پیلههای اندود و حرمان را آرام آرام کنار میزنند و داشتههای زندگیشان، دقیقتر نگاه میکنند.
انتظارات واقعبینانه پس از کرونا و زندگی تازه
- با این حال، «رشد پس از سانحه» چیزی نیست که بتوان سرعتش را زیادتر کرد. اغلب زمان زیادی طول میکشد تا این رشد اتفاق بیفتد.
- تدسکی میگوید: “به عنوان یک پزشک متخصص دانههایی را که میکارید که ممکن است دیرتر جوانه بزنند.”
- با بیرون آمدن از بحران کرونا، پزشکان و مراجعان آنها فرصت مییابند که به جوانهزدن چنین بذرهایی کمک کنند. “کرونا زندگی مردم را دگرگون میکند، اما برخی از افراد با ذهنی رشدیافتهتر از این وضعیت بیرون میآیند.”
کرونا و زندگی تازه
- برای آموختن از چنین بحرانی، لازم نیست از این وضعیت آسیب دیده باشیم و با نگاهی اگزیستانسیال در برابرش بایستیم.
- برای بسیاری از مردم، پاندمی کرونا همچون نوریاست که بر جنبههای مهمتری از زندگی، تابیده است.
- فلیکس میگوید: “ما برای چیزهایی که به نظرمان مهم هستند، زمان بیشتری را اختصاص میدهیم، زندگی مان را ساده و روابطمان را عمیقتر میکنیم. یک عامل استرسزا مانند کرونا، ما را وادار کرده به این پرسشها بیاندیشیم:
کاهش سرعت زندگی، برایمان چه معنایی دارد؟
معنای زندگی چیزیست که به ما داده شده است؟ یا چیزیست که باید خودمان بیابیمش؟
- و اندیشیدن به چنین پرسشهایی و تلاش برای یافتن پاسخهاشان، ممکن است تغییرات بنیادینی در ما ایجاد کنند.”
گروه اقلیما؛ دریچهای نو به جهانی نو
گروه اقلیما با رویکردی نو به جهان و پدیده مهاجرت، بهترین و امنترین راهکارهای مهاجرت را تقدیمتان میکند.
- بهترین راه دریافت اقامت اروپا
- خدمات ویزا
- حساب بانکی بینالمللی: مسترکارت، ویزاکارت، حساب پی پل در ایران
- ویزای تحصیلی
اقلیما دوست رؤیاهای شماست.
